ژل رویال بصورت فریز شده درون کائوچو و همراه یخ ژله ای ارسال می شود.

اعداد زرد رنگ در انتهای هر پاراگراف به منبعی علمی در خصوص ژل رویال لینک شده است . 

خلاصه ای در مورد خواص ژل رویال :

ژل رویال غذای ملکه زنبور عسل در کندو می باشد ، زنبورهای کارگر حدودا 60 روز عمر می کنند و ملکه زنبور عسل حدود 5 سال عمر می کند . برخی راز عمر چندین برابری ملکه نسبت به سایر زنبورها را مصرف ژل رویال می دانند . ژل رویال حاوی استیل کولین (انتقال دهنده امواج عصبی) می باشد ، استیل کولین باعث گشاد شدن رگ های خونی می شود و این ماده عاملی مثبت جهت تاثیر ژل رویال در کاهش فشار خون می باشد ، وجود استیل کولین همچنین باعث جلوگیری از تصلب شرائین می شود ، افزایش کلسترول خون و سخت شدن سرخرگهای قلب در اثر افزایش سن اتفاق می افتد  ،(HAD10) موجود در ژل رویال باعث کاهش ذخیره کلسترول در دیواره سرخرگ و در نهایت کاهش فشار خون میگردد. بنابراین یکی از کارکردهای مهم ژل رویال  جلوگیری از تصلب شرائین می باشد که به نوعی باعث افزایش طول عمر انسان می شود . ژل رویال حاوی کلاژن  است ، کلاژن ماده ای مهم در جهت جلوگیری از پیری پوست و بازسازی پوست بشمار می آید. ماده (HAD10) به ژل رویال خاصیت ضد سرطانی بخشیده است. شاید بتوان مهمترین ماده ژل رویال را (HAD10) نامید . 

12 خاصیت ژل رویال :

افراد مختلف از ژل رویال جهت بهبودی استفاده می کنند ولی نباید ژل رویال را با محصولاتی از زنبور نظیر گرده گل یا زهر زنبور اشتباه گرفت .هر کدام خواص مخصوص به خود را دارا می باشند . در زیر با برخی از خواص ویژه ژل رویال بیشتر آشنا می شویم:

1- تقویت سیستم ایمنی و مقابله با واکنش‌های آلرژیک

براساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۱ در نشریه ایمونوفارموکولوژی بین‌المللی به چاپ رسید، مصرف ژل رویال باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود. در این مطالعه، واکنش هیستامین به آلرژن‌ها به سرعت سرکوب شد، که نشان‌دهنده این است که ژل رویال ‌می‌تواند در مواردی به تسکین علائم حساسیت فصلی کمک کند.

2- کمک به بیماران آلزایمری و بهبود عملکرد مغز

تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که ژل رویال می‌تواند حافظه کوتاه مدت را بهبود بخشد، زیرا مشخص‌شده که بر عملکرد عصبی نقش مثبتی دارد. می‌دانیم که بیماری آلزایمر با اختلالات یادگیری و حافظه همراه است، به همین دلیل مطالعه‌ای در نشریه تحقیقات پیشرفته زیست‌پزشکی طراحی شد تا اثر ژل رویال بر حافظه و یادگیریِ فضایی بررسی شود. از آنجایی‌که بافت مغز حاوی مقدار زیادی اسید‌های چرب اشباع‌نشده‌ست، که به‌خصوص نسبت به رادیکال‌های آزاد آسیب‌پذیر‌ند، مواد آنتی اکسیدانی موجود در ژل رویال می توانند نقش مهمی در پیشگیری و درمان بیماری‌های عصب مغزی ایفا کنند.(3)

3- حاوی پروبیوتیک‌های سودمند است

ژل رویال تاثیرات ارزشمندی به‌عنوان یک منبع بیفیدوباکتریایی دارد. بیفیدو‌باکتری، باکتری مفیدی‌ست که به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند و در نتیجه پروبیوتیکی سودمند است. مطالعات بالینی اثرات سودبخش دیگری مانند افزایش ایمنی و ضد‌سرطان‌زایی را به حضور بیفیدوباکتریوم در دستگاه گوارش مرتبط دانسته‌اند.

4- تسکین علائم یائسگی و پس از یائسگی

تحقیقات نشان می دهد که استفاده از ژل رویال می تواند به کاهش علائم یائسگی و افزایش احساس راحتی و آسایش در زنانی که قاعدگی در آن‌ّها متوقف شده‌ است، کمک کند.   ترکیبی از ژل رویال، روغن پامچال شب، دامیانا و جنسینگ نیز ممکن است علائم یائسگی را کاهش دهد.(5، 6 )

5- افزایش سطح کولاژن برای داشتن پوستی شاداب

مطالعه‌ای که توسط گروه علوم پزشکی شرق-غرب در دانشگاه کیونگ هی در کره‌ جنوبی انجام شد، نشان می‌دهد که ژل رویال اثرات پیری پوستِ ناشی از قرار گرفتن در معرض اشعه فرا‌بنفش را بهبود می‌بخشد. اثرِ ضد پیریِ پوستِ ژل رویال به‌وسیله تعیین محتوای کولاژن و ضخامت روپوستیِ بافت پوست، ارزیابی می‌شود. سطح پروکللاژنِ پروتئین نوع I در افرادی که با مکمل غذایی‌ای حاوی 1 درصد عصاره ژل رویال تغذیه شده‌اند افزایش یافته، که نشان می دهد ژل رویال می‌تواند با افزایش تولید کلاژن از پوست در مقابل پیری محافظت کند.( 7 )

6- کاهش پوکی استخوان    

در گروه ارتوپدی و تروماتولوژیِ دانشکده پزشکیِ ارجیس ترکیه، تحقیقی انجام شد تا اثر ژل رویال و گرده زنبور بر کاهش پوکی استخوان بررسی شود. برای این مطالعه، تراکم مواد معدنی استخوان اندازه‌گیری شد، نمونه‌ بافت‌ها گرفته و نمونه‌های خون جمع‌آوری شدند. این امر کمک کرد تا کلسیم استخوان و سطح فسفات به‌وسیله میکروسکوپی برای اسکن الکترون، مشخص شود. 
در نتیجه این مطالعه، تفاوت‌های چشم‌گیری یافت شد که نشان می‌داد گروهی که از ژل رویال و گرده زنبور عسل استفاده‌ کرده‌اند از سلامت استخوانی بهتری در ستون فقرات کمری و استخوان ران خود برخوردار بوده‌اند. کلسیم بافت استخوان و سطح فسفات نیز در این افراد بالاتر بوده که نشانگر این است که ژل رویال و گرده زنبور‌عسل می‌توانند فقدان بافت استخوانِ ناشی از پوکی را کاهش دهند. (8 )

7- کمک به التیام زخم‌ها

مدت‌هاست که خاصیت عسل در التیام زخم‌ها شناخته‌شده است. مطالعات جدید نشان می‌دهند که ژل رویال نیز تاثیرات قابل‌توجه‌ای در درمان زخم‌ها دارد. در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۰، زخمی بی‌درنگ تا ۴۸ ساعت بعد با ژل رویال در غلظت‌های مختلف مداوا شد، و تراگذری آن به‌وسیله سنجش انسداد لبه‌های زخم بررسی شد. از سوی دیگر، سطوح تغییر‌یافته‌ای از چربی‌ّها، که به‌تازگی نقش‌شان در درمان زخم‌ها گزارش شده‌، مورد بررسی قرار گرفتند. 
تراگذری فیبروبلاست‌ها ۲۴ ساعت پس از زخم‌شدن به اوج خود رسید، و مداوا با ژل رویال تراگذری فیبروبلاست‌ها را به‌شکل چشم‌گیری در ۲۴ ساعت، افزایش داد. در نهایت، این مطالعه نشان داد که ژل رویال تراگذری فیبروبلاست‌‌ها را بالا برده، سلولی در بافت ارتباطی که کولاژن و فیبر‌های دیگر را تولید می‌کند، و سطح چربی‌های مختلفِ دخیل در فرآیند التیام زخم را تغییر داده است.(9)

8- بهبود ناباروری در مردان

در تحقیقی که در نشریه گیاه‌دارویی ابن‌سینا منتشر شد، اثر حفاظتی ژل رویال بر شاخص‌های اسپرم، سطح تستوسترون و تولید مالون‌دی‌آلدوئید بررسی شد. میزان اسپرم، توانایی حرکتی اسپرم‌ها، زیست‌پذیری، بلوغ و یکپارچگی دی‌ان‌ای در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان‌دهنده بهبود ناباروری در مردانی‌ست که از ژل رویال استفاده کرده‌اند.(10)

9- کمک به بهبود علائم بیماران دیابتی

چندین مطالعه بر توانایی ژل رویال در بهبود شاخص‌های دیابت نوع ۲ در مردان و زنان اشاره داشته‌اند. در یک آزمایش تصادفی بالینی، ۴۰ بیمار دیابت نوع ۲، به‌صورت ناشتا، ده گرم ژل رویالِ تازه یا یک دارونما، دریافت ‌کردند. هرچند نتایج کاملا دقیق نبود و مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است، تغییراتی در سطح گلوکوز دیده شد که می‌تواند برای بیماران دیابت نوع 2 مفید باشد و به بهبود این بیماران کمک کند.(11 ،12 )

در یک آزمایش بالینی تصادفی دیگر ، 40 بیمار با دیابت نوع 2 انتخاب شدند تا یا 10 گرم ژل رویال بصورت ناشتا دریافت نمایند و یا دارونما دریافت کنند . تغییراتی درسطح قند خون افراد استفاده کننده از ژله مشاهده گردید که ممکن است برای دیابت نوع 2 مفید واقع گردد و بتوان ژل رویال را برای کمک به بهبود دیابت نوع 2 مصرف نمود .(19 ،20) . همچنین در بررسی دیگر بهبود وضعیت قند خون مشاهده گردید. (21).

10- کمک به کاهش عوارض مخاطی

مطالعات نشانگر آن است که ژل رویال می‌تواند به زمان بهبود عوارض پرتودرمانی و شیمی‌درمانی کمک کند. این مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از ژل رویال همراه با درمان به‌وسیله دهان‌شویه‌ مناسب، می‌تواند عوارض مخاطی را کاهش دهد. یافته‌ها حاکی از اثر شفابخشی‌ست که استعمال موضعیِ لایه نازکی از ژل رویال بر عوارض مخاطی شدید دارد و این تاثیر ناشی از عملکرد‌های ضد‌التهابی و پاد‌اکسنده ژل رویال بوده است.(13،14)

11- کلسترول خون (Total Cholesterol):

کاهش کلسترول در محدوده 10 % مربوط به استفاده روزانه 50 تا 100 میلی گرم ژل رویال مشاهده گردید . لینک منابع علمی در این خصوص (22 ،23)

در مطالعه ای به تعدادی از افراد 4 گرم ژل رویال در طول 4 هفته داده شد و مشخص گردید که در افراد سالم ژل رویال باعث کاهش سطح تری‌گلیسرید (به میزان 182.4 تا 194 میلی گرم ، 6 درصد کاهش) و کاهش سطح لیپوپروتئین کم‌چگالی یا همان کلسترول بد خون یا LDL-C (به میزان 109.3 تا 120.3 میلی گرم ، 11 درصد کاهش) گردید ، بدون تاثیر خاص و مهم بر روی HDL-C یا کلسترول خوب خون (7).

در تحقیقات کاملتری در ارتباط با تاثیر LDL-C (کلسترول بد خون) بر روی زنان بعد از دوران یائسگی مشخص گردید که زنانی که از محصول حاوی گرده و ژل رویال به نام Melbrosia استفاده می کردند LDL-C (کلسترول بد خون) 14 درصد و کلسترول خوب خون 12 درصد افزایش داشته است (27).

در تحقیقاتی دیگر بر روی 49 نفر که دارای اضافه وزن و دارای کلسترول خون بالا یا هیپرکلسترولمی (کلسترول بالای 200 mg/dl) بودند ، مصرف ده گرم از ژل رویال به مدت 14 روز باعث افزایش سطح کلسترول خوب خون در تمام بیماران گردید . در این تحقیق تاثیر بر روی افراد بالای 60 سال بیشتر گزارش گردید . کلسترول خوب خون بین بیماران در ابتدای بررسی بین 22-67 mg/dl متغییر بود و بعد از دو هفته به محدوده 23.2 – 68.8 mg/dl رسید . در مورد این بیماران بدلیل عدم مشاهده عوارض جانبی هیچ نوع محدودیت مصرف دارو در این مدت لحاظ نشده بود (3) .

درتحقیقات ترکیبی یا در اصطلاح (meta-analysis) بر روی مطالعات انسانی انجام شده در سال 1995 (سه مطالعه ذکر شده در بالا جزو موارد نبوده است ) مشخص گردید که مصرف 30 تا 150 میلی گرم از ژل رویال در طول 3 تا 5 هفته باعث افزایش سطح کلسترول کلی به میزان 30-52 mg/dl می گردد ، اطلاعات مربوط به سطح کلسترول خوب و کلسترول بد خون به تنهایی از طریق تحقیقات ترکیبی قابل محاسبه نبوده است (28).

 در تحقیق دیگری در ارتباط با تاثیر ژل رویال بر روی سطح تری‌گلیسرید در خون ، در 5 مطالعه ترکیبی ،  اجماعا کاهش سطح تری گلیسرید مورد تایید قرار گرفت . برای مشاهده میزان کاهش و جزئیات تحقیق و مطالعه علمی به لینک (28) مراجعه فرمایید .

12- هورمون تستسترون (Testosterone):

در بررسی علمی مشخص گردید که استفاده از 3000 میلی گرم بمدت 6 ماه به آرامی باعث افزایش سطح تستسترون در افراد بالغ خواهد شد . لینک تحقیق (24) .
لازم به ذکر است علایم کاهش تستوسترون شامل :
افت روابط جنسی از شایع‌ترین علایم ناشی از کاهش تستوسترون است. علایم دیگر شامل افسردگی، تغییر در توان شناسایی افراد، کاهش انرژی، کاهش میل جنسی، کاهش تحرک، پرخاشگری، عدم تمرکز، درد عضلانی، گر گرفتگی و بی خوابی بعد از غذا خوردن می‌باشد.
همچنین عوارض کاهش تستوسترون شامل :
اغلب مردان بعد از سن ۳۰ سالگی دچار روند نزولی در سطح تستوسترون خون می‌شوند که این امر خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲، چاقی، کم شدن تراکم استخوان و مواد معدنی، اختلال در عملکرد جنسی و کاهش توان عضلانی را در پی دارد. خانم‌ها نیز در اثر کاهش سطح این هورمون آنابولیک در بدنشان دچار مشکل می‌شوند. کاهش تستوسترون سبب از بین رفتن تعادل بین تستوسترون و استروژن می‌گردد که نتیجه آن افزایش چربی بدن، کندی متابولیسم، کاهش استقامت و پوکی استخوان است.

نحوه مصرف ژل رویال :

حدود 350 میلی گرم (تقریبا به اندازه یک نخود فرنگی ) ژل رویال را زیر زبان خود قرار داده و صبر کنید تا آب شود و بصورت زیر زبانی و از طریق بزاق دهان جذب شود . به این روش ژل رویال مستقیما جذب خون می شود . این روش موثرترین روش استفاده  می باشد.پیشنهاد می شود از قورت دادن ژل رویال اجتناب کنید ، قورت دادن باعث جذب از طریق سیستم گوارش شما می شود و این موضوع باعث کاهش تاثیرات مفید ژل رویال می شود . در صورتیکه مزه ژل رویال را دوست ندارید می توانید در زمان مصرف ژل رویال را از فریز یا یخچال خارج کرده ، مقداری به اندازه یک نخود از ژل رویال را جدا کرده و با یک قاشق از عسل کاملا طبیعی مخلوط کرده و میل نمایید . همچنین می توانید 30 گرم ژل رویال را در یک کیلو عسل خالص مخلوط کرده و در محیط منزل بیرون از یخچال قرار دهید و استفاده نمایید . این روش بهترین روش مصرف برای کسانی است که نمی توانند ژل رویال را بصورت زیر زبانی میل نمایند . خواص آنتی باکتریال عسل از ژل رویال در مقابل فاسد شدن محافظت می کند . پس نیازی نیست ژل رویال مخلوط شده با عسل را در یخچال قرار دهید . حمل و نگهداری ژل رویال مخلوط شده با عسل نیز راحت تر از حمل ژل رویال خالص است . چون ژل رویال خالص باید در کنار یخ و در دمای یخچال یا فریز نگهداری یا جابجا شود . ولی بعد از ترکیب با عسل براحتی می توان ژل رویال را مثل عسل جابجا کرد . 

مقدار مصرف ژل رویال : 

مقدار مصرف برای بزرگسالان در تحقیقات انجام شده با توجه به اینکه استفاده  کننده بیمار یا سالم می باشد و همچنین بسته به نوع بیماری  می تواند متفاوت باشد ، مقدار استاندارد و متداول توصیه شده برای بزرگسالان 1 گرم در روز ، برای کودکان بالای 5 سال حدود 5. گرم در روز می باشد . بصورت تجربی فروشندگان ژل رویال توصیه می کنند میزانی معادل یک نخود فرنگی از ژل رویال در روز بصورت ناشتا و نهایتا در صورت نیاز یک بار دیگر در شب بصورت زیر زبانی مصرف شود.

نکته : 

افراد به مدت 2 تا 3 هفته از ژل رویال به روش گفته شده استفاده نمایند و به مدت یک هفته مصرف را قطع کرده و مجددا بعد از یک هفته می توانند مجددا مصرف نمایند . ترجیحا افراد سالم 2 هفته استفاده و 1 هفته استراحت را جهت مصرف بکار گیرند . در صورتیکه از 30 گرم ژل رویال مخلوط شده با یک کیلو عسل استفاده می فرمایید محدودیتی جهت استفاده وجود ندارد و می توانید بصورت روزانه در طول سال این محصول را استفاده فرمایید . 

زمان مصرف  : 

مصرف در صبح ناشتا توصیه شده است . 

نحوه نگهداری : 

ژل رویال به دما و نور و هوا حساس می باشد ، بنابرین ایده آل ترین محل نگهداری ظروف شیشه یا پلاستیک مات و  دوجداره می باشد . در فریزر ژل رویال تا دو سال و در یخچال تا 2 ماه قابل استفاده می باشد .

حتی جهت جابجایی ژل رویال باید حتما درون یخ یا یخ ژله ای یا یخ خشک حمل و جابجا شود .  

نکته : در صورتیکه ژل رویال را با عسل مخلوط کنید نیازی به نگهداری در فریز یا یخچال نمی باشد . می توانید ترکیب 30 گرم ژل رویال با یک کیلو عسل خالص را در محیط منزل نگهداری کنید . خواص آنتی باکتریال عسل از ژل رویال در مقابل فاسد شدن محافظت می کنند. نیازی به نگهداری ترکیب ژل رویال و عسل در یخچال نیست و باید در محیط منزل نگهداری شود . 

تاریخچه و تحقیقات علمی پیرامون ژل رویال:

تاثیرات ژل رویال زمانی مورد توجه قرار گرفت که پاپ که از کهولت سن و آسم رنج می برد در سال 1950 ژل رویال را مورد استفاده قرار داد. در آن زمان تعداد زیادی از مسیحیان و کاتولیک ها در صدد تهیه این ماده بر آمدند .چینی ها نیز نسل ها ژل رویال را مورد استفاده قرار داده اند . 
زنبورهای کارگر دارای دو غده به نام غدد شیری و آرواره ای می باشند .ژل رویال ترکیبی از ترشحات غدد آرواره ای (ماندیبولار گلند)و غدد شیری ( هیپوفارنژیال گلند )در زنبورهای جوان کارگر می باشد . ژل رویال غذای انحصاری ملکه زنبور عسل می باشد که در تمام زندگی ملکه زنبور عسل و سه روز اول دوره لاروی زنبورهای کارگر به آنها داده می شود . این غذای زنبور ملکه دارای خواص زیست شناختی متعددی است که برای سلامت انسان سودمند می باشد ، مانند فعالیت های آنتی اکسیدانی ، آنتی باکتریال ، افزایش فعالیت سیستم ایمنی و تاثیرات ضد تومور  . 

بیش از 50 درصد وزن ژل رویال خشک را پروتئین ها تشکیل داده اند. نه خانواده اصلی پروتئین های موجود در ژل رویال 80 تا 90 درصد پروتئین ژل رویال را تشکیل می دهند . مابقی پروتئین ها مانند پروتئین های alpha-glucosidase , glucose oxidase , alpha-amylase  در ژل رویال پیدا شده است . (17)

بعلاوه ، ژل رویال زنبور عسل بخاطر خواص آن در حفاظت از سلامت سابقه طولانی در طب انسانی دارد. برای درک جامع و اساسی از محتوای لیپیدهای موجود در ژل رویال باید گفت لیپیدها حاوی مقادیر زیادی اسیدهای چرب می باشند که بیشتر آنها اسید چرب آزاد می باشند . لیپیدها  رده ای از ترکیبات عالی هستند که حاوی اسیدهای چرب می باشند و بصورت غیر محلول در آب و محلول در حلال های عالی می باشند .
 بیشتر اسیدهای چرب ژل رویال اسیدهای چرب با زنجیره متوسط هستند.  اسیدهای چرب موجود در ژل رویال جهت جلوگیری از رشد سلول های سرطانی ، تقویت سیستم ایمنی ، درمان جایگزین مشکلات یائسگی و محافظت از پیری پوست مفید می باشند . (18)

روش خرید و توصیه های در مورد خرید ژل رویال : 

شما می توانید ژل رویال را از ابتدای همین مطلب و با کلیک بر روی گزینه "افزودن به سبد خرید" سفارش دهید و یا از فروشگاه های معتبر فروش عسل و ابزار زنبورداری در سراسر کشور تهیه فرمایید . نکته ای که باید در هنگام خرید به آن توجه فرمایید این است که ژل رویال چینی با قیمت کمتر و معمولا با کیفیت های کاملا متفاوت با ژل رویال ایرانی نیز در بازار موجود می باشد . همچنین ترکیب کردن ژل رویال چینی و ایرانی از طرف افراد سودجو نیز گزارش شده است ،  با توجه به اینکه ممکن است ژل رویال چینی از طریق جیره های غذایی خاص که در چین به زنبور ها داده می شوند تولید شده باشند و همچنین به دلیل اینکه ژل رویال باید از زمان برداشت از کندو تا زمان عرضه در بازار در محیط یخچال یا فریزر یا محیط خنک نگهداری شود و امکان انتقال در حالت فریز شده از چین به ایران بصورت قاچاق بسیار سخت می باشد ، لطفا از خرید این نوع ژله ها خودداری کرده و ژل رویال ایرانی را از فروشگاه ها یا تولید کنندگان معتبر تهیه فرمایید .

حقایقی درباره ژل رویال :

چطور یک زنبور ملکه می‌شود: آیا می‌دانستید که ژل رویال گامی مهم در تبدیل‌ شدن لارو به یک زنبور ملکه است؟ درواقع ژل رویال تنها عامل تعیین‌کننده در تبدیل یک زنبور معمولی به زنبور ملکه است. کندو ملکه را زمانی که تنها چند روز سن دارد انتخاب می‌کند؛ زمانی که این انتخاب انجام می‌شود، ملکه به‌ وسیله ژل رویال تغذیه می‌شود و برای باقی عمرش نیز از این ماده تغذیه خواهد کرد. مواد مغذی موجود در ژل عاملی‌ست که ملکه را به بزرگ‌ترین زنبورِ کندو تبدیل و عمرش را از زنبور‌های دیگر طولانی‌تر می‌کند. 
ژل رویال شما را باهوش‌تر می‌کند: ژل رویال به‌ دلیل توانایی که در افزایش عملکرد ادراکی دارد، به‌عنوان خوراکِ مغز شناخته شده است. البته این امر بدین معنی نخواهد بود که مصرف بیش از حد شما را باهوش‌تر خواهد کرد، بلکه با مطالعه مناسب و مصرف به‌اندازه، ژل رویال می‌تواند حافظه کوتاه مدت را تقویت، توانایی یادگیری را افزایش و حتی مهارت‌های حرکتی را بهبود بخشد. 
غارنگاره‌هایی با قدمتِ بیش از13000 سال، تصاویری از زنبور‌داری را نشان می‌دهند. در واقع، تخمین زده می‌شود که قدیمی‌ترین کندوی عسل برجای‌مانده، مربوط به ۳۰۰۰ سال قبل باشد.

 موارد احتیاط در مصرف ژل رویال :

افرادی که حساسیت شدید به نیش زنبور دارند از مصرف ژل رویال پرهیز نمایند.همچنین در زمان بارداری و شیر‌دهی و یا موارد خاص پزشکی  و در زمان مصرف دارویی خاص ، پیش از مصرف با پزشک خود مشورت کنید. افراد برای بار اول میزان بسیار کمی از ژل رویال را مصرف نمایند تا بدن آنها به مصرف ژل عادت نماید و در صورتیکه شخص حساسیتی را مشاهده نکرد می تواند به مصرف ژل رویال بپردازد .

ترجمه و تالیف : محمد حسین موسوی